W trakcie podróży

Aż 20 proc. podróżujących zmaga się z chorobą lokomocyjną – czyli inaczej kinetozą. Jej przyczyną jest różnica pomiędzy tym, jak wzrokowo postrzegamy podróż (np. płynąc statkiem widzimy spokojny horyzont), a jak odbiera ją narząd równowagi, czyli błędnik (odczuwa kołysanie podczas podróży drogą morską). Do mózgu docierają zatem sprzeczne sygnały od różnych zmysłów, co wywołuje przykre dolegliwości, takie jak: zawroty głowy, nudności, wymioty, gorsze samopoczucie, a nawet zaburzenia równowagi i tętna oraz oczopląs. W przypadku występowania choroby lokomocyjnej, najlepiej wybierać środek komunikacyjny, w którym najmniej odczuwamy dyskomfort (zazwyczaj jest to pociąg). W samochodzie najlepiej wybrać miejsce obok kierowcy i lekko uchylić okno, w autobusie – z dala od osi kół i przodem do kierunku jazdy. W samolocie zaleca się zająć fotel koło skrzydeł, nad kołami. Na statku z kolei najlepiej wybrać kajutę zlokalizowaną blisko środka promu.

Zaleca się zjeść lekki posiłek na godzinę przed wyruszeniem w podróż, unikanie picia słodkich napojów i spożywania słonych potraw (sól zwiększa ilość płynów w kanalikach, co potęguje uczucie dyskomfortu). W czasie podróży najlepiej przyjąć pozycję półleżącą, zrezygnować z czytania i unikać wpatrywania się w przemieszczające się za oknem obiekty. Najlepiej rozmawiać lub słuchać relaksującej muzyki. W wypadku nasilających się dolegliwości, najlepiej zaczerpnąć świeżego powietrza i wykonać serię głębokich wdechów i wydechów. Jeśli to niemożliwe, ulgę przyniesie położenie na kark i czoło chłodnych okładów.

Jet lag, czyli zespół nagłej zmiany czasowej, znany jest każdemu, kto w krótkim czasie pokonał różnicę trzech stref czasowych. Im większy dystans pokonujemy, tym bardziej zdezorientowany jest nasz organizm, a objawy jet lagu – dokuczliwsze. Do tych najbardziej charakterystycznych należą: złe samopoczucie, zmęczenie, bóle głowy i bezsenność. Jak sobie z nimi poradzić?

a) W przypadku podróży na zachód – kilka dni przed wyjazdem należy kłaść się spać później niż zwykle i później wstawać. Po dotarciu na miejsce, nawet jeśli w Polsce jest już noc, warto wytrzymać z pójściem spać aż do wieczornych godzin.

b) W przypadku podróży na wschód – kilka dni przed wyjazdem należy kłaść się spać wcześniej niż zwykle i odpowiednio wcześniej wstawać. W czasie podróży dobrze jest się zdrzemnąć, a po dotarciu na miejsce – położyć się ze spać późnym wieczorem (nawet jeśli w Polsce byłaby to godzina popołudniowa).

c) Już kilka dni przed podróżą warto przestawić zegarek na czas miejsca, do którego się wybieramy. Dzięki temu organizm łatwiej zaadaptuje się do nowej strefy czasowej.

d) Podróżujmy w wygodnych, przewiewnych ubraniach. W czasie podróży samolotem czy autobusem, warto ściągnąć buty, dzięki czemu unikniemy spuchnięcia kostek. Jeśli to możliwe, starajmy się co dwigodziny wstać z miejsca i przejść kilka kroków lub zrobić serię skłonów, co pobudzi krążenie.

e) Przed podróżą warto wybrać lekki posiłek, a w drodze – unikać picia kawy i napojów alkoholowych. Sięgajmy po wodę mineralną, dzięki której unikniemy odwodnienia i uczucia zmęczenia.

f) Po dotarciu na miejsce przed pierwsze dwa dni nasz organizm będzie adaptował się do nowej strefy czasowej. Należy w tym czasie wysypiać się, dbać o lekkostrawną dietę i unikać picia alkoholu.

Wspinanie się w wysokich górach wymaga nie tylko przygotowania kondycyjnego. Nie wolno zapominać o niebezpieczeństwach związanych z trudnymi warunkami środowiskowymi – niższym ciśnieniem atmosferycznym, obniżoną temperaturą, niedotlenieniem i wzmożonym narażeniem na promienie słoneczne. Przebywanie w warunkach wysokogórskich może wywołać schorzenia związane z niedociśnieniem i niedotlenieniem (np. ostra choroba wysokogórska), choroby związane z niską temperaturą lub nasłonecznieniem. Aby ich uniknąć, należy zadbać o profilaktykę farmaceutyczną, ale też rozsądnie zaplanować swoją podróż. W ciągu jednej doby nie należy pokonywać zbyt dużych wysokości. Bezwzględnie powinniśmy zadbać także o regularny odpoczynek, spożywanie regularnych posiłków, nawadnianie organizmu i stosowną, dopasowaną do warunków odzież. Zanim przekroczymy próg 3000 m, zaplanujmy dwudniowy odpoczynek, który pomoże organizmowi zaadaptować się do nowych, trudnych warunków (mniejsza gęstość powietrza, mniejsza zawartość tlenu). Spożywanie alkoholu jest zdecydowanie odradzane.

Znana również jako choroba brudnych rąk lub żółtaczka pokarmowa. To ostra choroba zakaźna, wywoływana przez wirus. Choć występuje na całym świecie, szczególnie rozprzestrzeniona jest na terenach o niskim standardzie sanitarnym – głównie w państwach afrykańskich, w tym chętnie odwiedzanym przez Polaków Egipcie. W ponad 95 proc. przypadków do zakażenia dochodzi drogą pokarmową (fekalno-oralną) przez spożycie niedostatecznie czystej wody lub niewystarczające zdezynfekowanych owoców, warzyw, ryb i owoców morza. Zarazić się można już przez wypicie napoju z kostkami lodu z wody skażonej przez fekalia osoby chorej.

W pierwszej fazie chorobie towarzyszą tzw. objawy zwiastunowe – przypominające grypę lub zatrucie pokarmowe. Kolejnym etapem jest wystąpienie najbardziej typowego objawu, czyli żółtaczki (żółknieje twarz i twardówki oczu). Ponadto chorzy mogą mieć powiększoną wątrobę, złe samopoczucie, podwyższoną temperaturę ciała, brak apetytu, bóle mięśniowo-stawowe, bóle brzucha, świąd skóry, ciemniejszą barwę moczu i zmiany w kolorze stolca. Choroba utrzymuje się nawet do pół roku i niestety nie znamy lekarstwa, które przyspieszyłoby usunięcie wirusa z organizmu. Pacjent musi się oszczędzać oraz dbać o odpowiednią dietę i nawodnienie.

WZW A nie powinno być ignorowane – to groźna choroba, której powikłania mogą doprowadzić nawet do śmierci. Wirus może doprowadzić do np. nadostrego zapalenia wątroby czy aplazji szpiku. Najskuteczniejszą metodą, aby uniknąć ryzyka zachorowania jest zaszczepienie się jeszcze przed wyjazdem. Pierwszą dawkę szczepionki należy przyjąć najpóźniej 2-4 tygodnie przed podróżą. Bezwzględnie powinno się również przestrzegać zasad higieny – spożywać tylko butelkowaną wodę oraz odpowiednio przygotowaną żywność.

Zaraźliwa choroba układu pokarmowego, którą można zarazić się po spożyciu skażonego pożywienia. Osoba chora skarży się na nudności, wymioty i biegunkę. Brak podjęcia szybkiego leczenia może doprowadzić do śmierci. Według danych WHO, cholera rozprzestrzenia się głównie w państwach Afryki i w Azji. Od kilku lat dostępna jest szczepionka przeciwko cholerze, a zapobiec chorobie można przede wszystkim przez zachowanie zasad higieny i picie wyłącznie przegotowanej lub butelkowanej wody na terenach, gdzie choroba występuje masowo.

Przenoszony przez komary, wywołuje u ludzi groźna gorączkę Zika. Jej pierwszy przypadek odnotowano w Brazylii, ale wkrótce potem także w innych krajach Ameryki Południowej, a nawet Północnej. Po ugryzieniu przez zainfekowanego komara, u chorego w przeciągu tygodnia mogą wystąpić: gorączka, wysypka, bóle mięśni i stawów, gorsze samopoczucie i zapalenie spojówek. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przypomina jednak, że objawy choroby występują jedynie w 25 proc. przypadkach. Mimo łagodnego przebiegu, gorączki Zika nie można lekceważyć. Wirus jest bardzo niebezpieczny dla osób o osłabionej odporności i zmagających się z innymi chorobami, w szczególności jednak dla kobiet w ciąży. Jak wynika z danych WHO, Zika może negatywnie wpływać na płód i prowadzić do małogłowia, a także zwiększa śmiertelność noworodków. Walka z wirusem Zika jest o tyle trudna, że do dziś nie opracowano składu ani kompleksowego lekarstwa, ani skutecznej szczepionki. Aby zapobiec zachorowania, należy przede wszystkim chronić się przed ugryzieniem przez komary – stosować środki odstraszające, nosić zakrywającą ciało odzież oraz zainstalować w domach moskitiery. Główny Inspektorat Sanitarny zdecydowanie odradza kobietom w ciąży lub planujących ciążę wyjazd do krajów, gdzie występuje wirus Zika, czyli państw Ameryki Południowej i Środkowej (m.in. Wenezuela, Meksyk, Haiti, Jamajka), Azji Południowo- Wschodniej (m.in. Tajlandia, Indonezja), wybrzeża Pacyfiku (m.in. Filipiny, Fidżi) i niektórych krajów afrykańskich (m.in. Gabon).

Wirus ptasiej grypy występuje głównie w Azji, choć jej przypadki odnotowano także w Europie. Objawami ptasiej grypy są bóle gardła i mięśni, gorączka oraz zapalenie spojówek. Ta groźna choroba przenoszona jest przez migrujące ptactwo wodne, dlatego w ramach profilaktyki należy unikać kontaktu z chorymi ptakami, ich piórami i odchodami. W niektórych państwach można się zarazić również przez kąpiel w wodzie, która została zanieczyszczona odchodami chorego ptactwa. Aby uniknąć zachorowania należy również spożywać jedynie odpowiednio przygotowany drób – wirus nie jest przenoszony w ugotowanych jajkach czy mięsie.

Choć najwięcej ofiar ta choroba pochłonęła w średniowieczu, to do dzisiaj odnotowuje się przypadki zachorowań w Afryce, Azji i Ameryce Południowej, zwłaszcza w Brazylii. Dżumę przenoszą szczury, a człowiek zaraża się nią poprzez pchły lub drogą kropelkową. Choroba występuje w różnych postaciach: dymieniczej (powiększone węzły chłonne tworzą bolesne dymienice pod powierzchnią skóry), płucna (zaliczana do najgroźniejszych i najbardziej zakaźnych chorób, w przypadku braku podjęcia leczenia prowadzi do zgonu w przeciągu pięciu dni) oraz posocznicowej (bakterie występują również we krwi chorego, co powoduje śmierć w ciągu trzech dni). Dostępne szczepionki chronią niestety jedynie przed postacią dymieniczną. Aby ochronić się przed postacią płucną i posocznicową, należy dbać o przestrzeganie zasad higieny, unikać kontaktów ze zwierzętami i stosować środki odstraszające owady.

To niezwykle groźna choroba, która prowadzi do śmierci poprzez wykrwawienie chorego nawet w 90 proc. przypadków. Gorączka Ebola występuje przede wszystkim w państwach rozwijających się, jednak przypadki zachorowania odnotowano już w Ameryce Północnej i Europie. Do zarażenia może dojść drogą kropelkową, a sama choroba początkowo przypomina grypę – występują wysoka gorączka oraz bóle mięśni i głowy, ale też brzucha i klatki piersiowej, wysypka, wymioty i biegunka. W miarę rozwoju choroby, dochodzi do krwotoków wewnętrznych i krwawień z jam ciała, a nawet zaburzeń psychicznych. Leczenie gorączki jest o tyle trudne, że do dzisiaj nie opracowano składu skutecznego lekarstwa, a lekarze mogą jedynie łagodzić objawy. W lipcu 2015 roku Światowa Organizacja Zdrowia, że naukowcom udało się opracować skład szczepionki, dającej niemal 100 proc. skuteczność.